Tắc vòi trứng là gì? Nguyên nhân, triệu chứng, điều trị và cách phòng ngừa
Vòi trứng hay còn gọi ống dẫn trứng, là cơ quan sinh sản nữ nối giữa buồng trứng và tử cung. Hàng tháng trong thời kỳ rụng trứng, xảy ra vào khoảng giữa chu kỳ kinh nguyệt, trứng sẽ đi theo vòi trứng đến tử cung. Sự thụ thai cũng xảy ra trong vòi trứng. Nếu trứng được thụ tinh với tinh trùng, nó sẽ di chuyển qua vòi trứng đến tử cung để làm tổ. Nếu vòi trứng bị tắc, đường đi cho tinh trùng đến gặp trứng cũng như đường quay trở lại tử cung để làm tổ sẽ bị chặn. Những lý do thường gặp khiến vòi trứng bị tắc bao gồm mô sẹo, nhiễm trùng và dính vùng chậu.
Tìm hiểu chung tắc vòi trứng
Vòi trứng là những ống được lót bên trong bằng các lông mao. Những lông mao này hoạt động theo cả hai hướng, giúp trứng di chuyển từ buồng trứng xuống tử cung và giúp tinh trùng từ tử cung đi lên. Mỗi vòi trứng có đầu tận là những cấu trúc giống như ngón tay, gọi là phần tua vòi (fimbriae). Các tua vòi bắt lấy trứng rụng và đưa chúng vào ống dẫn trứng.
Vòi trứng đóng vai trò quan trọng trong quá trình thụ thai vì đây là nơi hầu hết trứng được thụ tinh. Nếu bất kỳ phần nào của vòi trứng bị tổn thương, chẳng hạn như do phẫu thuật hoặc nhiễm trùng, chúng có thể bị tắc bởi mô sẹo.
Triệu chứng tắc vòi trứng
Những dấu hiệu và triệu chứng của tắc vòi trứng
Dấu hiệu đầu tiên của tắc vòi trứng thường là vô sinh. Nếu bạn không có thai sau một năm kết hôn (quan hệ mà không sử dụng biện pháp tránh thai), hoặc sau sáu tháng nếu bạn từ 35 tuổi trở lên, bác sĩ sẽ sử dụng một số xét nghiệm để kiểm tra vòi trứng của bạn, cùng với các xét nghiệm cơ bản khác.
Hydrosalpinx (tắc vòi trứng do ứ nước vòi trứng) là một trong những loại của tắc vòi trứng, có thể gây đau bụng dưới và tiết dịch âm đạo bất thường, nhưng không phải phụ nữ nào cũng có những triệu chứng này. Hydrosalpinx xảy ra khi tắc nghẽn làm cho ống dẫn trứng giãn ra (tăng đường kính) và chứa đầy chất lỏng. Chất lỏng chặn trứng và tinh trùng, ngăn cản sự thụ tinh và mang thai.
Tuy nhiên, một số nguyên nhân gây tắc vòi trứng có thể có những triệu chứng riêng. Ví dụ, lạc nội mạc tử cung và bệnh viêm vùng chậu có thể gây đau bụng kinh và đau khi quan hệ tình dục.
Các triệu chứng có thể chỉ ra nhiễm trùng vùng chậu bao gồm:
- Đau vùng chậu;
- Đau khi quan hệ tình dục;
- Tiết dịch âm đạo có mùi hôi;
- Sốt trên 38 độ C (trong trường hợp cấp tính);
- Buồn nôn và nôn (trong trường hợp cấp tính);
- Đau bụng dưới hoặc đau vùng chậu nghiêm trọng (trong trường hợp cấp tính).
Nhiễm trùng vùng chậu cấp tính có thể đe dọa tính mạng. Nếu bạn bị sốt cao hoặc đau vùng chậu dữ dội, hãy liên hệ với bác sĩ ngay lập tức hoặc đến trung tâm y tế gần nhất.
Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh tắc vòi trứng
Biến chứng thường gặp nhất của tắc vòi trứng là thai ngoài tử cung. Nếu vòi trứng bị tắc một phần, trứng có thể được thụ tinh nhưng có thể bị kẹt trong vòi trứng dẫn đến mang thai ngoài tử cung, đây là một trường hợp cấp cứu y tế.
Điều trị phẫu thuật cắt bỏ một phần vòi trứng cũng làm tăng nguy cơ thai ngoài tử cung.
Khi nào cần gặp bác sĩ?
Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào như nêu trên, bạn nên đến gặp bác sĩ để được thăm khám và tư vấn. Chẩn đoán và điều trị sớm tắc vòi trứng sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.
Nguyên nhân tắc vòi trứng
Vòi trứng thường bị tắc do mô sẹo hoặc dính vùng chậu. Những điều này có thể được gây ra bởi nhiều yếu tố, bao gồm:
- Bệnh viêm vùng chậu: Bệnh này có thể gây sẹo hoặc hydrosalpinx.
- Lạc nội mạc tử cung: Mô nội mạc tử cung có thể nằm trong vòi trứng và gây tắc nghẽn. Mô nội mạc tử cung ở bên ngoài các cơ quan khác cũng có thể gây dính làm tắc vòi trứng.
- Bệnh lây truyền qua đường tình dục: Chlamydia và bệnh lậu có thể gây ra sẹo và dẫn đến bệnh viêm vùng chậu.
- Tiền căn mang thai ngoài tử cung: Có thể gây sẹo ở vòi trứng.
- U xơ: Những khối u này có thể làm tắc nghẽn vòi trứng.
- Phẫu thuật trước đây: Phẫu thuật trước đây, đặc biệt là trên vòi trứng, có thể dẫn đến dính vùng chậu và làm tắc vòi trứng.
Nguy cơ tắc vòi trứng
Những ai có nguy cơ mắc phải tắc vòi trứng?
Tắc vòi trứng thường gặp ở những người phụ nữ đã từng phẫu thuật trước đó, nhiễm trùng vùng chậu, lạc nội mạc tử cung, u xơ,…
Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải tắc vòi trứng
Dưới đây là các yếu tố nguy cơ của tắc vòi trứng:
- Nhiễm trùng vùng chậu;
- Viêm nhiễm sau sinh;
- Phẫu thuật;
- Bệnh tự miễn;
- Yếu tố vật lý (polyp, u xơ tử cung).
Phương pháp chẩn đoán & điều trị tắc vòi trứng
Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán tắc vòi trứng
Tắc vòi trứng có thể khó xác định. Các ống có thể mở và đóng nên không phải lúc nào cũng dễ dàng biết được chúng bị tắc hay đang đóng.
Có ba xét nghiệm chính để chẩn đoán tắc vòi trứng là:
- Chụp buồng tử cung vòi trứng cản quang (hysterosalpingogram hoặc HSG): Bác sĩ sẽ tiêm thuốc cản quang vào tử cung để thuốc này chảy vào vòi trứng. Chất cản quang có thể nhìn thấy trên hình ảnh. Nếu chất này không chảy vào vòi trứng, có thể nó đã bị tắc nghẽn.
- Siêu âm bơm nước buồng tử cung (sonohysterogram): Gần giống với chụp HSG nhưng sử dụng sóng siêu âm để quan sát hình ảnh của vòi trứng.
- Phẫu thuật nội soi ổ bụng: Bác sĩ sẽ rạch một đường nhỏ trên cơ thể và đưa một đầu dò nhỏ vào để chụp ảnh vòi trứng từ bên trong. Nội soi ổ bụng là xét nghiệm chính xác nhất đối với tắc vòi trứng. Tuy nhiên, các bác sĩ có thể không chỉ định xét nghiệm này như một chẩn đoán sớm vì nó mang tính xâm lấn và không thể điều trị được vấn đề.
Phương pháp điều trị tắc vòi trứng hiệu quả
Có thể phẫu thuật mở vòi trứng. Tuy nhiên, điều này còn phụ thuộc vào mức độ sẹo và vị trí tắc nghẽn. Phẫu thuật nhằm mục đích mở vòi trứng bằng một trong các phương pháp sau:
- Loại bỏ mô sẹo;
- Tạo một lỗ mới ở bên ngoài vòi trứng;
- Mở vòi trứng từ bên trong.
Hầu hết các bác sĩ phẫu thuật sẽ thực hiện phẫu thuật bằng phương pháp Keyhole.
Chế độ sinh hoạt & phòng ngừa tắc vòi trứng
Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của tắc vòi trứng
Chế độ sinh hoạt:
Chế độ sinh hoạt cho người bị tắc vòi trứng có thể giúp hỗ trợ quá trình điều trị và tăng cơ hội thụ tinh. Dưới đây là một số gợi ý về chế độ sinh hoạt:
- Giảm stress: Stress có thể ảnh hưởng đến hệ thống sinh sản. Hãy tìm các phương pháp giảm stress như yoga, thiền, tập thể dục, hoặc tham gia các hoạt động giúp thư giãn và giảm căng thẳng.
- Tránh thuốc lá và chất kích thích: Hút thuốc lá và sử dụng các chất kích thích như rượu, cafein có thể ảnh hưởng đến khả năng thụ tinh và tăng nguy cơ về vô sinh. Nên cố gắng loại bỏ hoặc giảm sử dụng chúng.
- Tăng cường hoạt động thể chất: Tập thể dục đều đặn có thể giúp cải thiện sức khỏe tổng thể và tăng cường tuần hoàn máu đến các cơ quan sinh dục. Hãy tham gia các hoạt động như đi bộ, chạy bộ, bơi lội hoặc yoga để duy trì và tăng cường sức khỏe.
- Điều chỉnh trọng lượng cơ thể: Nếu bạn có cân nặng quá mức hoặc thiếu cân, nó có thể ảnh hưởng đến sản xuất hormone và sự rụng trứng. Hãy cố gắng duy trì trọng lượng cơ thể lành mạnh thông qua chế độ ăn uống và hoạt động thể chất.
- Hạn chế tiếp xúc với chất ô nhiễm: Tiếp xúc với các chất ô nhiễm trong môi trường như hóa chất công nghiệp, thuốc trừ sâu hay chất độc khác có thể ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản. Hãy cố gắng hạn chế tiếp xúc với những chất này.
Tuy nhiên, lưu ý rằng chế độ sinh hoạt không thể thay thế cho các liệu pháp điều trị chính. Nếu bạn bị tắc vòi trứng, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia y tế để được tư vấn và điều trị phù hợp.
Chế độ dinh dưỡng:
Chế độ dinh dưỡng cho người bị tắc vòi trứng có thể giúp cung cấp dinh dưỡng cho cơ thể và tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình điều trị. Dưới đây là một số lời khuyên về chế độ dinh dưỡng:
- Thực phẩm giàu chất chống oxy hóa: Các chất chống oxy hóa có thể giúp bảo vệ tế bào và giảm tổn thương do viêm nhiễm. Bao gồm các loại thực phẩm giàu chất chống oxy hóa như rau xanh, trái cây tươi, hạt, và gia vị như nghệ, hành, tỏi.
- Chất béo lành mạnh: Chọn các nguồn chất béo lành mạnh như dầu ôliu, dầu hạt lanh, hạt chia, hạt bí, cá hồi, hạt dẻ cười và các loại hạt khác. Tránh chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể.
- Các loại thực phẩm giàu axit folic: Axit folic được coi là quan trọng cho sức khỏe sinh sản. Hãy bao gồm các thực phẩm giàu axit folic như các loại rau xanh lá như rau bina, măng tây, rau chân vịt, và các loại ngũ cốc tăng cường axit folic.
- Nước: Hãy đảm bảo bạn uống đủ lượng nước trong ngày để duy trì sự cân bằng độ ẩm cơ thể và hỗ trợ chức năng hệ thống sinh sản.
- Tránh thức ăn chế biến và đồ uống có cồn: Thức ăn chế biến và đồ uống có cồn có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể và khả năng thụ tinh. Hạn chế tiêu thụ chúng hoặc tốt nhất là loại bỏ khỏi chế độ ăn.
Lưu ý rằng chế độ dinh dưỡng chỉ là một phần quan trọng trong việc hỗ trợ quá trình điều trị tắc vòi trứng. Hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để có lời khuyên cụ thể và phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.
Phương pháp phòng ngừa tắc vòi trứng hiệu quả
Phần lớn vòi trứng bị tắc là do nhiễm trùng vùng chậu, các bệnh nhiễm trùng này có thể là do nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục. Sàng lọc thường xuyên các bệnh lây truyền qua đường tình dục cũng như kiểm tra ngay các triệu chứng đáng lo ngại là một bước quan trọng trong việc ngăn ngừa vô sinh do tắc vòi trứng. Nếu bệnh lây truyền qua đường tình dục hoặc nhiễm trùng vùng chậu được phát hiện đủ sớm, việc điều trị có thể giúp ngăn ngừa sự phát triển của mô sẹo.
Tuy nhiên, hầu hết các bệnh nhiễm trùng đều diễn tiến thầm lặng và thường không gây ra bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nào. Nhiễm trùng càng kéo dài thì nguy cơ hình thành mô sẹo và gây viêm vòi trứng hoặc tắc nghẽn càng cao. Một khi nhiễm trùng đã được phát hiện, điều trị bằng kháng sinh nhanh chóng là rất quan trọng.
Nên sử dụng bao cao su và kiểm tra các bệnh lý lây truyền qua đường tình dục thường xuyên (đặc biệt nếu bạn có hành vi tình dục có nguy cơ cao) để ngăn ngừa tổn thương vòi trứng do bệnh lây truyền qua đường tình dục.
Bài viết khác
Vô sinh thứ phát là gì? Vô sinh thứ phát có chữa được không?
Vô sinh nguyên phát là gì? Những vấn đề cần biết về vô sinh nguyên phát
Bệnh giãn tĩnh mạch: Những điều cần biết
